कोळूची रानभाजी |कोळीची भाजी|फोडशी रानभाजी|Kulichi bhaji Recipe in marathi | How to make Phodshi bhaji

 

कोळूची रानभाजी|फोडशी रानभाजी|Kulichi bhaji Recipe in marathi|How to make Phodshi bhaji 

Phodshi Ranbhaji

पावसाळा सुरू झाला की , बाजारात रानभाज्यांची रेलचेल सुरू होते . रानभाज्या या मोठ्या प्रमाणात पावसाळ्यात पाहायला मिळतात . ग्रामीण भागातील महिला या रानभाज्या बाजारात किंवा रस्त्याच्या कडेला विकत बसलेल्या आपण बघितलेल्या असतील .बहुतेक रानभाज्या कश्या बनविल्या जातात हे माहीत नसते . त्याबद्दलही या ब्लॉगमध्ये तुम्हाला माहिती मिळत राहील . आज आपण या लेखात कोळूची भाजी किंवा Phodshi chi Bhaji या रानभाजीबद्दल माहिती व ती कशी बनवली जाते हे पाहणार आहोत .

तर कोळूची भाजी ही वेगवेगळ्या भागात वेगवेगळ्या नावांनी ओळखली जाते . जसे की कोळीची भाजी,फोडशी ,कुलू ,काल्ला,सफेद मुसळी ,कोवळी भाजी इत्यादी . ही भाजी लांबट पाती असलेली गवतासारखी असते . ही भाजी फक्त पावसाळ्यात माळरानावर , डोंगर उतारावर तसेच उघड्या जागेवर येते . या भाजीचे शास्त्रीय नाव chlorophytum borivilianum Santapau & Fernandes असे असून ती लिलीयाशी (LIliaceae) या कुळातील आहे . या भाजीला इंग्रजीत chlorophytum ,White Musali किंवा Indian Spider Plant तर हिंदीत ढोली मुसली ,मुसली , सफेद मुसली अशा विविध नावांनी ओळखले जाते . तर संस्कृतमध्ये श्वेत मुसली,मुसली असे नाव आहे . ही वनस्पती राजस्थान, मध्यप्रदेश, गुजरात तसेच महाराष्ट्र राज्यात आढळते. महाराष्ट्र राज्याचा विचार केला तर ही वनस्पती कोकण, मराठवाडा ,विदर्भ ,पश्चिम महाराष्ट्र आणि पश्चिम घाटात आढळते.

1) कोळू रानभाजीचे वर्णन :

या वनस्पतीचा जमिनीत छोटासा कंद असतो. दोन ते तीन पावसानंतर जमिनीत असलेल्या कंदाला कोंब फुटायला सुरुवात होऊन वनस्पती वाढायला सुरुवात होते. या कंदाला सभोवताली पांढरी, लांबट, दंडगोलाकार मुळे फुटलेली असतात. कंदावर साधारणपणे 10 ते 12 पर्यंत लांबट टोकदार पाती असलेली पाने असतात. जुलै -ऑगस्ट महिन्यामध्ये या कंदावर पांढरीशुभ्र लांबट गोलाकार व मऊ फुले येतात. सप्टेंबर महिन्यापर्यंत या कंदावर फळे तयार झालेली दिसायला लागतात. फळांमध्ये गोलाकार व काळ्या रंगाच्या बिया असतात. हिवाळ्यात या वनस्पतीची पाती सुकायला सुरुवात होते. ही वनस्पती पूर्णपणे सुकल्यानंतर पावसाळ्यापर्यंत तिचा कंद सुप्त अवस्थेत जमिनीतच राहतो.

Phodshi Ranbhaji

2) कोळू रानभाजीचे औषधी गुणधर्म :

1) या वनस्पतीमध्ये प्रोटीन ,कार्बोहायड्रेट्स आणि खनिजद्रव्ये मुबलक प्रमाणात असतात . 

2 ) या वनस्पतीची मुळे युनानी ,आयुर्वेद , होमिओपॅथी आणि एॅलोपॅथी या सारख्या औषधांमध्ये वापरली जातात . 

1 ) या वनस्पतीमध्ये सॅपोजिनाईन हा उत्तेजक घटक असून त्याचा उपयोग शक्तिवर्धक टॉनिक म्हणून केला जातो

2 ) दमा ,मूळव्याध , कावीळ ,लघवीची जळजळ ,पोटदुखी ,अधिक मासिकस्राव, अतिसार अशा आजारांवर मूळयांचा उपयोग केला जातो .

3 ) शुक्र जंतु व शुक्रोत्पादन वाढीस मदत होते .

4 ) लहान मुलांना दूध पाजणाऱ्या माताना दूध वाढीसाठी उपयुक्त आहे .

5 ) या वनस्पतीमध्ये चरबीचे प्रमाण कमी असल्यामुळे मधुमेहींना उपयोगी आहे .

महत्वाची टीप : ही भाजी जंगलात काढताना माहीतगार व्यक्तीची मदत घेऊनच काढावी . या भाजी सारख्या दिसणाऱ्या काही भाज्या जंगलात असतात , त्यामुळे त्या विषारी असू शकतात .

Phodshi Ranbhaji

3) कोळू रानभाजी बनवण्याची पद्धत :

टीप : ही भाजी मुगडाळ ,तुरडाळ किंवा चणा डाळ यामध्येही छान प्रकारे करता येते .

साहित्य : 2-3 जुडया कोवळी / कोळू भाजी, 2-3 कांदे , लसूण ,हिरवी मिरची ,तेल , जिरे ,मोहरी ,मीठ

कृती : प्रथम भाजी स्वच्छ पाण्याने धुऊन घ्यावी. त्यानंतर ही भाजी बारीक कापून घ्यावी. पाठीमागचा पांढरा भाग कापून टाकून द्यावा.नंतर ती पातेल्यात गरम पाण्यात उकळून घ्यावी. भाजी उकळून घेतल्यानंतर थोडा वेळ थंड होऊ द्यावी. भाजी थंड झाल्यानंतर ती हाताने पिळून घ्यावी. भाजी पिळून घेतल्यानंतर पातेल्यात किंवा कढईत तेल गरम करून त्यात जिरे, मोहरी टाकावी. नंतर त्यात चिरलेला कांदा टाकून मंद आचेवर शिजू द्यावा . त्यानंतर त्यात हिरवी मिरची व लसूण टाकून मिश्रण एकजीव करून घ्यावे. नंतर त्यात बारीक चिरलेली भाजी टाकून पाच-सहा मिनिटे शिजवून त्यात चवीनुसार मीठ टाकून वर झाकण ठेवावे. थोड्यावेळाने भाजी खाण्यासाठी तयार होते.

हे पण वाचा : 1)कुरडू भाजी कशी बनवावी ?

2) खेकडा  पालन व्यवसाय